“Heel eerlijk gezegd, sorry hoor, maar ik vind dat hier zoveel gedoe is, dat ik hier eigenlijk helemaal niet wil werken.“ 

Dat de situatie in het team dat ik onlangs coachte complex was, werd me al in de voorbereiding duidelijk. Mijn opdrachtgeefster, de teamleider, had me in een kort intakegesprek haar interpretatie van de problemen in het team geschetst èn duidelijk gemaakt dat ze het vooral niet (wéér) over te hoge werkdruk wilde hebben. Ik had de teamleden, zeventien in totaal, een vragenlijst toegestuurd, en uit de reacties daarop kwam zo’n diffuus beeld naar voren, dat ik de indruk kreeg dat zij veel informatie voor elkaar verbogen hielden. Een kleine week voor de sessie belde ik mijn opdrachtgeefster op, om haar verwachtingen te checken en te vragen of zij bereid was alle issues waar medewerkers mee kwamen aan te gaan. Ook als dat betekende dat het niet gezellig zou worden. En ook als het over werkdruk zou gaan. Ze zei ja. Dus ik zette alles op alles om er een goede dag van te maken. Die kwam er. Inclusief de moedige opmerking waar ik deze blog mee begon, van een jonge medewerker die zich uitsprak over wat ze dacht en voelde. 

We begonnen de dag met een incheck-ronde, waarin ik mensen vroeg om achtereenvolgens twee vragen te beantwoorden: 1. Waarom wil je hier zijn? 2. Waarom wil je hier niet zijn? Ik trapte zelf af: ik wilde hier zijn omdat ik veel zin had in de dag. Ik weet namelijk dat op dit soort dagen vaak heel veel gebeurt en dat maakt me erg nieuwsgierig. En ik wilde er niet zijn, omdat ik de indruk had dat de situatie in het team heel complex was en er conflicten speelden, èn dat zij verwachtten dat ik alle problemen die dag wel even op zou lossen. Mijn openheid werkte als ijsbreker, die veel mensen over de drempel hielp om zo eerlijk mogelijk te vertellen wat hen bezighield. 

Ik presenteerde vervolgens de uitkomsten uit de vragenlijsten in een powerpointpresentatie en gooide vervolgens gelijk mijn voornaamste vragen in de groep: Wat maakt dat jullie dingen niet bespreken? Waar zit jullie ongemak? Het werd stil. Ik gaf ze de opdracht om in groepjes op flappen de volgende stellingen aan te vullen: ‘dit is een fijn team, want….’ en ‘dit is een fijn team, maar……’ Daarbij ontstonden er onmiddellijk al enorme gesprekken. 

Toch duurde het even voordat de jonge medewerkster het woord nam en eerlijker dan wie ook de vinger op de zere plek legde: “Ik wil hier niet werken, ik wil hier niet zijn.” Hoe moedig dat was, bleek al uit de eerste reacties van collega’s, bozig en geïrriteerd. Geïnspireerd op de methode Deep Democracy, die erop gericht is om ervoor te zorgen dat iedere stem in een team gehoord wordt, juist de stemmen van mensen die meestal op de achtergrond blijven, besloot ik op haar opmerking in te gaan. In plaats van in te zoomen op de situatie die aanleiding gaf tot haar opmerking, trok ik deze in het algemene: “Wie herkent dit, dat je heel hard aan het werk bent en het idee hebt dat niemand dat zelfs maar ziet, laat staan waardeert?” Ik stap zelf als eerste mijn hand op. En jawel, er gingen meer handen de lucht in, ook van de mensen die eerst op haar mopperden. 

Het bleek een keerpunt in een complexe, intense, maar ook heel mooie coachingsdag, waarin iedereen aan het woord kwam, collega’s elkaar (en zichzelf) beter leerden kennen en het onderlinge begrip groeide. Wat zij mij teruggaven was dat het precies die echte en eerlijke aandacht was, voor wat er werkelijk speelde, bij iedereen, die daaraan bijdroeg. En dat niet de leidinggevende, of ik, maar de deelnemers zelf de inhoud van de dag bepaalden. Ze spraken af wat ze wilden starten, wat ze wilden houden en wat ze voortaan niet meer zouden doen, zowel als team als persoonlijk - zelfs gewoontes waarop collega’s hen mochten aanspreken. 

Kort voor de afsluiting zette ik een stoel in het midden van de ruimte, vertegenwoordiger van het begrip “vertrouwen”. Ik vroeg deelnemers om de plek in te nemen waar zij aan het begin van de sessie stonden ten opzichte van vertrouwen, en vervolgens waar zij nu stonden. Iedereen was veel dichterbij gekomen! 

Inmiddels zijn we een paar weken verder. Ik ben benieuwd hoe het nu gaat in dit team. Oude patronen zullen niet gelijk volledig zijn doorbroken, maar onderling begrip en vertrouwen doen veel. Over een ding waren ze het aan het eind van de sessie eens: over een paar maanden kom ik opnieuw. Ik kijk ernaar uit.